پیگمنت پارچه چیست

پیگمنت پارچه چیست

پیگمنت‌های پارچه، رنگدانه‌هایی هستند که در صنعت نساجی برای رنگ‌آمیزی و ایجاد طرح‌های متنوع روی پارچه‌ها استفاده می‌شوند. این مواد که به‌صورت آلی یا معدنی تولید می‌شوند، برخلاف رنگ‌های راکتیو یا اسیدی، به‌ جای نفوذ در الیاف، روی سطح پارچه تثبیت می‌شوند و با کمک بایندرهای پلیمری پایداری خود را حفظ می‌کنند. پیگمنت‌ها به دلیل تنوع رنگی، مقاومت بالا در برابر نور، شست‌وشو و سایش و همچنین هزینه اقتصادی، در فرآیندهای چاپ پارچه، به‌ ویژه چاپ اسکرین و دیجیتال، کاربرد فراوانی دارند.

پیگمنت چیست

پیگمنت‌ها مواد جامد رنگی، آلی یا معدنی هستند که در آب یا حلال‌های دیگر نامحلول‌اند. این مواد در مقایسه با رنگ‌های محلول (Dyes)، به‌جای نفوذ در ساختار الیاف، روی سطح پارچه قرار می‌گیرند. برای تثبیت پیگمنت‌ها روی پارچه، از بایندرهای پلیمری استفاده می‌شود که پیگمنت را به سطح پارچه می‌چسبانند. پیگمنت‌ها به دلیل تنوع رنگی، هزینه نسبتاً پایین و سهولت استفاده، در صنعت چاپ پارچه بسیار محبوب هستند.

مزایای پیگمنت‌های پارچه

یکی از مهم‌ترین مزایای پیگمنت پارچه، قابلیت استفاده روی انواع پارچه‌ها، از جمله پنبه، پلی‌استر، ویسکوز و مخلوط‌های آن‌ها، بدون نیاز به پیش‌عملیات پیچیده است که این امر فرآیند تولید را ساده و اقتصادی می‌کند. هزینه پایین تولید و اعمال پیگمنت‌ها در مقایسه با سایر روش‌های رنگرزی مانند رنگ‌های راکتیو یا مستقیم، آن‌ها را به گزینه‌ای مقرون‌به‌صرفه برای تولید انبوه تبدیل کرده است. همچنین، پیگمنت‌ها مقاومت بالایی در برابر نور خورشید، شست‌وشو و سایش دارند که باعث دوام و ماندگاری رنگ در محصولات نهایی مانند پوشاک، منسوجات خانگی و پارچه‌های صنعتی می‌شود. تنوع رنگی گسترده و امکان ایجاد طرح‌های پیچیده از طریق چاپ اسکرین یا دیجیتال، انعطاف‌پذیری بالایی به طراحان و تولیدکنندگان می‌دهد. علاوه بر این، فرآیند چاپ پیگمنتی نیاز به شست‌وشوی گسترده پس از چاپ ندارد، که مصرف آب و انرژی را کاهش می‌دهد و به پایداری زیست‌محیطی کمک می‌کند. این ویژگی‌ها، همراه با پیشرفت‌های اخیر در پیگمنت‌های نانویی و بایندرهای زیست‌سازگار، پیگمنت‌ را به گزینه‌ای کلیدی در صنعت نساجی مدرن تبدیل کرده است.

انواع چاپ پیگمنت‌ روی پارچه

چاپ پیگمنت به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:

چاپ پیگمنت سنتی (غیردیجیتال)

در روش چاپ پیگمنت سنتی (غیردیجیتال)، ابتدا الگو یا طرح مورد نظر روی قالب‌هایی خاص، عمدتاً قالب‌های دوار، پیاده‌سازی می‌شود و سپس عملیات چاپ با استفاده از آن‌ها صورت می‌گیرد. این شیوه بیشتر برای تولیدات با حجم بالا مناسب است، چرا که در تیراژ پایین توجیه اقتصادی ندارد.

از طرفی، فرآیند آماده‌سازی برای چاپ در این روش زمان‌بر و پیچیده است. همچنین، نتیجه نهایی ممکن است سطحی نسبتاً زبر و نه‌چندان لطیف روی پارچه ایجاد کند. این عوامل باعث شده‌اند که امروزه چاپ پیگمنت دیجیتال به دلیل سرعت، کیفیت بهتر و فرآیند ساده‌تر، طرفداران بیشتری داشته باشد.

چاپ پیگمنت دیجیتال

این نوع چاپ با بهره‌گیری از چاپگرهای جوهرافشان و جوهرهای ویژه‌ای انجام می‌شود که با نام‌هایی مانند رنگ‌دانه دیجیتال، پیگمنت جوهرافشان یا پیگمنت DTG شناخته می‌شوند. حذف نیاز به تجهیزات پیچیده، قالب‌های فیزیکی و تنظیمات سنگین، این روش را به گزینه‌ای مقرون‌به‌صرفه و دوست‌دار محیط زیست تبدیل کرده است. از مهم‌ترین مزایای آن می‌توان به کاهش چشمگیر ضایعات، حذف محدودیت‌های طراحی و سرعت بالای تولید اشاره کرد.

در حالی‌ که در چاپ‌های غیردیجیتال برای هر رنگ نیاز به ساخت قالب یا غلتک جداگانه بود، چاپ دیجیتال این فرآیند را به‌طور کامل حذف کرده و امکان اعمال هم‌زمان تمام رنگ‌ها را فراهم ساخته است. این ویژگی نه‌تنها باعث تسریع روند چاپ می‌شود، بلکه قابلیت اجرای طرح روی پارچه‌هایی با متراژهای مختلف را نیز فراهم می‌کند.

کاربرد پیگمنت پارچه

انواع پیگمنت‌ پارچه به دلیل تنوع، مقاومت و سهولت استفاده، در بخش‌های مختلف صنعت نساجی کاربرد گسترده‌ای دارند. در صنعت پوشاک، این رنگدانه‌ها برای چاپ طرح‌های جذاب و بادوام روی تی‌شرت‌ها، لباس‌های ورزشی و پارچه‌های مد روز استفاده می‌شوند و امکان خلق طرح‌های پیچیده با رنگ‌های زنده را فراهم می‌کنند. در منسوجات خانگی، پیگمنت‌ها برای رنگ‌آمیزی و چاپ طرح روی محصولاتی مانند روتختی، پرده، رومیزی و حوله به کار می‌روند و به دلیل مقاومت در برابر شست‌وشو، برای استفاده روزمره مناسب‌اند. همچنین، در تولید پارچه‌های صنعتی، پیگمنت‌ها برای ایجاد پارچه‌های مقاوم در برابر اشعه UV، ضدآب یا مقاوم در برابر حرارت، مانند سایبان‌ها و چادرها، کاربرد دارند. پیشرفت‌های اخیر در فناوری چاپ دیجیتال با پیگمنت، امکان تولید طرح‌های سفارشی با دقت بالا را در این حوزه‌ها فراهم کرده و این مواد را به گزینه‌ای ایده‌آل برای تولیدات انبوه و تخصصی تبدیل کرده است.

منبع: آداک فلز کاوه